Vanaf begin 2024 heeft Geonovum op verschillende plaatsen in het land veldlabs georganiseerd over het annoteren van activiteiten.
Een veldlab is een training waarbij de deelnemers, live op een locatie, samen met experts en collega’s uit het land, een hele of halve dag praktisch aan de slag gaan. Samen leren, uitproberen en ontdekken wat de TPOD-standaard inhoudt voor bijvoorbeeld het annoteren van activiteiten.
Circa 290 deelnemers (van ongeveer 100 bevoegde gezagen) hebben in 2024 en in de eerste twee kwartalen van 2025 deelgenomen aan de veldlabs over het annoteren van activiteiten. De deelnemers hebben tijdens de veldlabs geoefend met annoteren door praktische opdrachten uit te voeren. Grote meerwaarde is dat de deelnemers in hun eigen plansoftware aan de slag gaan. Een deel van hen heeft na afloop van het veldlab een oefenpublicatie op de pre-omgeving van het DSO gedaan.
Voordat de deelnemers in de veldlabs praktisch aan de slag gaan, is wat theorie onontbeerlijk. Op een speelse manier leerden zij over begrippen als: activiteit, activiteitregelkwalificatie, activiteitengroep en (activiteit)locatie.
Geleerde lessen
Tijdens de veldlabs hebben de deelnemers waardevolle inzichten opgedaan over verschillende onderwerpen. Wat ze hebben geleerd is hieronder aangegeven, geordend per onderwerp:
Locatie als werkingsgebied
Tijdens de veldlabs spelen er vragen over de betekenis van de ‘locatie’. Zo willen deelnemers graag verduidelijking over het verschil tussen een locatie en een werkingsgebied, en over de verschillende manieren waarop een locatie gebruikt kan worden. De deelnemers hebben de volgende lessen geleerd:
Je moet de locatie gebruiken om het werkingsgebied van een regel vast te leggen (NB: Je gebruikt de locatie ook om de locatie van annotaties vast te leggen, zoals bijvoorbeeld de locatie van een activiteit.) Het werkingsgebied is het gebied waar de regel geldt. Er zijn verschillende mogelijkheden voor de toepassing van de locatie als werkingsgebied:
- Het werkingsgebied is één locatie:
- Het werkingsgebied bestaat uit meerdere locaties:
- Het werkingsgebied is het ambtsgebied:
- Voor iedere afzonderlijke regel moet duidelijk zijn waar deze geldt. Daarom moet je de locatie die het werkingsgebied aangeeft (of de locaties die het werkingsgebied aangeven), bij ieder artikel of lid annoteren.
- De locatie is een van de zoekingangen van het Omgevingsloket. E en gebruiker kan met een klik op de kaart zien welke regels op die plek gelden. Ook vanuit de tekst kan een gebruiker zien op welke plek de regel geldt.
- Een locatie kan bestaan uit één gebied, maar kan ook uit meerdere (niet noodzakelijkerwijs aangesloten) gebieden bestaan.
Activiteiten
De deelnemers hebben ook samen geoefend met het annoteren van activiteiten. In de veldlabs is er veel interesse in hoe het annoteren van activiteiten precies werkt. Deelnemers zijn benieuwd welke kenmerken bij het annoteren meegegeven moeten worden en of je bijvoorbeeld zelf de naam van de activiteitengroep kan bepalen. Voor sommigen zijn de bestaande waardelijsten een nieuw begrip, wat mooie kansen biedt om te kijken hoe deze waardelijsten gebruikt kunnen worden. De deelnemers hebben basiskennis over het annoteren van activiteiten opgedaan en hebben daarbij de volgende lessen geleerd:
- De naam van de activiteit mag je zelf bepalen. Het is belangrijk dat je hierover afspraken maakt. Wees bijvoorbeeld consequent in het gebruik van hoofdletters en kleine letters in de naam van de activiteit.
- Bij het aanmaken van een activiteit moet je een activiteitengroep kiezen uit een waardelijst. De activiteitengroep zorgt voor een bepaalde symbolisatie (kleur en patroon) op de kaart in de DSO-viewer Regels op de kaart. Kies voor de groep de waarde waarvan de naam inhoudelijk het beste weergeeft waar de tekst over gaat, zie ook: Hoe werkt de symbolisatie van annotaties en hoe kies ik de juiste waarde?
- De waardelijsten zijn te raadplegen in de Stelselcatalogus: Waardelijsten - Stelselcatalogus Omgevingswet.
- Bij het annoteren van een activiteit moet je een regelkwalificatie kiezen. Daarvoor moet je uit de waardelijst de waarde kiezen die past bij de strekking van de regel over die activiteit op een (specifieke) locatie. Voorbeelden zijn vergunningplicht en meldingsplicht.
- De locatie van de activiteit heet de activiteitlocatieaanduiding. Deze kan hetzelfde zijn als de locatie die het werkingsgebied aangeeft, maar kan daar ook van verschillen.
Plansoftware en viewer
Tijdens de veldlabs doen veel deelnemers hun eerste ervaringen op met werken in de plansoftware. De deelnemers komen erachter dat de plansoftware van de verschillende softwareleveranciers op sommige onderdelen van elkaar verschilt en er ook niet altijd hetzelfde uitziet. Het werken met de viewer Regels op de kaart in het omgevingsloket is voor veel deelnemers ook nog relatief nieuw. Tijdens het veldlab wordt hiermee geoefend en ontdekt men welke mogelijkheden de viewer biedt. Het is belangrijk dat de deelnemers zelf regelmatig gaan oefenen, geleerde lessen zakken anders snel weer weg.
Toepasbare regels
De deelnemers krijgen tijdens het veldlab ook uitleg van een expert toepasbare regels over hoe het annoteren van een activiteit doorwerkt naar de Registratie toepasbare regels. De deelnemers maken tijdens de veldlabs kennis met de relatie tussen een activiteit en een toepasbare regel en hoe deze relatie precies werkt. De deelnemers hebben de volgende lessen geleerd:
- De activiteit is noodzakelijk om een aanvraagformulier te kunnen aanbieden voor het aanvragen van een omgevingsvergunning of het indienen van meldingen voor die betreffende activiteit. Ook de vergunningchecks zijn afhankelijk van de activiteiten.
- Bij het aanmaken van een activiteit moet je een bovenliggende activiteit kiezen. Hierdoor ontstaat een functionele structuur van activiteiten, waarvan gebruik gemaakt kan worden bij het maken van toepasbare regels. Een voorbeeld van hoe een functionele structuur eruit kan zien:
- Toepasbare regels kunnen alleen op het laagste niveau van de functionele structuur gekoppeld worden. Activiteiten waarvoor aanvraagformulier (en vergunningchecks) gemaakt moeten worden, moeten dus altijd onderaan in de structuur staan.
- In een TAM-omgevingsplan en -omgevingsverordening is er geen koppeling met de registratie toepasbare regels, omdat er niet met activiteiten geannoteerd kan worden.
- Onderlinge afstemming met collega’s is van groot belang. Het aanmaken en annoteren van een activiteit heeft immers gevolgen voor de collega die de toepasbare regels maakt en publiceert.
Meer weten over het annoteren van activiteiten of ‘geo’ en locaties?
De Annotatierichtlijn voor omgevingsdocumenten met een artikelstructuur is via de WegwijzerTPOD te raadplegen. De Annotatierichtlijn is een hulpmiddel dat helpt met het maken van keuzes met betrekking tot annoteren, aan de hand van richtlijnen met toelichting en voorbeelden.
Tijdens de veldlabs blijkt ook keer op keer dat er onder de deelnemers duidelijk behoefte is aan meer kennis en verdieping over ‘geo’ en locaties. Er valt dan ook nog veel meer over dit onderwerp te vertellen en ontdekken. Geonovum zal de informatievoorziening over dit specifieke onderwerp op termijn uitbreiden.
Ook meedoen aan een Veldlab?
- Je kunt online aanmelden voor een van de Veldlabs. Kijk in de Agenda en meld je aan!
- Staat er geen veldlab in jouw buurt tussen, of komen de geplande data je niet uit? Dan kan je ook zelf een veldlab organiseren op eigen locatie.
We bieden naast het veldlab annoteren van activiteiten ook nog een veldlab over de omgevingsvisie en het programma aan. Informatie over de veldlabs die we aanbieden, met de inhoud van de betreffende veldlabs, staat hier: Zie Veldlab onderwerpen voor het overzicht.