18 november 2025

In dit artikel gaan we in op vier onderdelen (aandachtspunten) met betrekking tot de titels en opschriften van omgevingsdocumenten:

• De toepassing van opschriften en titels bij omgevingsdocumenten 

   

• Aandachtspunten voor opschrift en titels vanwege hun functie op overheid.nl en in Regels op de kaart
• Inhoudelijke aandachtspunten voor opschrift en titels van omgevingsdocumenten
• Aandachtspunten voor het wijzigen van opschrift en titels van een omgevingsdocument 

De toepassing van opschriften en titels bij omgevingsdocumenten 

In de STOP/TPOD-standaard hebben ontwerpbesluit, definitief besluit en regeling (het omgevingsdocument) een opschrift, een citeertitel en een officiële titel:

• Opschrift: Het opschrift is de volledige officiële ‘naam’ van (ontwerp)besluit en regeling.
• Officiële titel: Ook de officiële titel is de volledige officiële naam van (ontwerp)besluit en regeling, maar dan als onderdeel van de metadata, de gegevens over het (ontwerp)besluit en de regeling. De officiële titel moet gelijk zijn aan het opschrift.
• Citeertitel: De citeertitel is bedoeld als verkorte en herkenbare versie van het opschrift, om gemakkelijk te kunnen verwijzen naar een regeling of besluit. De citeertitel is onderdeel van de metadata. Een voorbeeld van een korte citeertitel bij een lang opschrift is de Omgevingsregeling₁. Is het opschrift zelf al kort, zoals bij veel omgevingsdocumenten het geval zal zijn, dan zal de citeertitel hetzelfde zijn.  

Het is overigens mogelijk dat in de plansoftware andere termen worden gebruikt voor opschrift en titels. Ook is het mogelijk dat de software een deel ervan automatisch invult.

Voor opschriften en titels bij projectbesluit en voorbereidingsbesluit gelden speciale aandachtspunten. Zie daarvoor het artikel Geef de onderdelen van het voorbereidingsbesluit en het projectbesluit de juiste opschriften en titels | Wegwijzer TPOD.

1 Het opschrift van de Omgevingsregeling is: "Regeling van de Minister voor Milieu en Wonen, de Staatssecretaris van Defensie, de Minister van Economische Zaken en Klimaat, de Minister van Infrastructuur en Waterstaat, de Minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit en de Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap van 21 november 2019, houdende regels over het beschermen en benutten van de fysieke leefomgeving (Omgevingsregeling)." De citeertitel is Omgevingsregeling.

Aandachtspunten voor opschrift en titels vanwege hun functie op overheid.nl en in Regels op de kaart

Om goede keuzes te maken voor opschrift en titels is het belangrijk om te weten waar je ze ziet en welke functie ze hebben.

Opschrift en titels op overheid.nl

Op overheid.nl speelt het opschrift een belangrijke rol. Het opschrift staat bovenaan de tekst van regeling en (ontwerp)besluit en wordt gebruikt als zoekterm. Het is daarom van belang om een goed opschrift te kiezen.

Het opschrift van de regeling (het omgevingsdocument) staat bovenaan de geldende regeling (rode markering), de officiële titel en de citeertitel van de regeling vind je op het tabblad Wetstechnische informatie (groene markering):

NB: Op overheid.nl staan geen ontwerpregelingen.

Het opschrift van ontwerp- en definitief besluit staat bovenaan het besluit (rode markering), de officiële titel en de citeertitel van het besluit vind je na een klik op Informatie (groene markering):

In bovenstaand voorbeeld wordt zowel door het opschrift dat de gemeente aan het ontwerpbesluit heeft gegeven als door de blauwe banner die overheid.nl daarbij plaatst duidelijk dat het om een ontwerpbesluit gaat.

Opschrift en titels in Regels op de kaart

In Regels op de kaart speelt de citeertitel een belangrijker rol dan het opschrift. De citeertitels staan bovenaan de verschillende regelingversies; de citeertitel wordt ook gebruikt voor het zoeken van documenten. Het is daarom van belang om voor (ontwerp)besluit en regeling goede citertitels te kiezen.

De citeertitel van de regeling staat bovenaan de geldende en de toekomstige regelingversie (blauwe markering), het opschrift van de regeling (rode markering) zie je als je ‘meer documentkenmerken’ hebt opengeklapt:

Na de aanlevering van een ontwerpbesluit zie je in Regels op de kaart de ontwerpregeling. Dit is de versie van de regeling waarin in renvooi de wijzigingen in tekst en annotaties uit dat ontwerpbesluit zijn aangegeven. Om onderscheid te kunnen maken tussen de verschillende ontwerpregelingen staat boven de ontwerpregeling de citeertitel van het ontwerpbesluit:

In het overzicht Ontwerpversies die ter inzage liggen en in het Wijzigingenoverzicht van ontwerpen waarvan de inzagetermijn voorbij is staan de citeertitels van de ontwerpbesluiten (beide blauwe markering):

In sommige gevallen zie je op deze plekken niet de citeertitel van het ontwerpbesluit, maar de citeertitel van de regeling. Dat is als het bevoegd gezag het ontwerpbesluit geen citeertitel heeft gegeven. In de huidige versie van de STOP/TPOD-standaard is de citeertitel van het besluit nog optioneel. In de volgende versie is deze verplicht.

Bij het zoeken naar omgevingsdocumenten op locatie of op naam zie je in de lijst van gevonden documenten de citeertitel van de regeling:

In Regels op de kaart zie je niet de officiële titel van regeling en besluit, en ook niet het opschrift van het (ontwerp)besluit.

Inhoudelijke aandachtspunten voor opschrift en titels van omgevingsdocumenten

Als bevoegd gezag geef je besluit en regeling van een omgevingsdocument zelf een opschrift, officiële titel en citeertitel. Naast de functionele aandachtspunten uit de vorige paragraaf zijn er ook inhoudelijke aandachtspunten om rekening mee te houden. Zoals we hebben gezien moet de officiële titel altijd hetzelfde zijn als het opschrift en zal bij omgevingsdocumenten de citeertitel vaak gelijk zijn aan het opschrift van besluit of regeling. Kortheidshalve noemen we in deze paragraaf alleen het opschrift.

Het opschrift van de regeling

Omgevingsplan, waterschapsverordening, omgevingsverordening en de vier AMvB’s bij de Omgevingswet zijn wettelijk verplichte instrumenten. De regeling zelf blijft voortdurend bestaan en wordt in de loop der tijd steeds op onderdelen gewijzigd. Behoudens bijzondere gevallen (zoals gemeentelijke herindelingen) worden deze regelingen niet ingetrokken en vervangen door een nieuwe regeling. Geef daarom deze omgevingsdocumenten een zo generiek mogelijk opschrift, dat steeds hetzelfde blijft. Voorbeelden zijn ‘Omgevingsverordening provincie Utrecht’ en ‘Waterschapsverordening Waterschap De Dommel’. De aanbeveling is om niet een jaartal (of andere duiding) in het opschrift te zetten.

De omgevingsvisie is een wettelijk verplicht instrument. De omgevingsvisie kan zijn opgezet als voortdurende regeling die steeds op onderdelen gewijzigd wordt. Geef in dat geval de omgevingsvisie een generiek opschrift dat steeds hetzelfde blijft, zoals ‘Omgevingsvisie gemeente Tubbergen’. De omgevingsvisie kan ook opgezet zijn als regeling die het beleid voor een afgebakende periode bevat. Na afloop van die periode, of na aantreden van een nieuw bestuursorgaan met een heel andere signatuur dan de vorige, stelt het bestuursorgaan een geheel nieuwe omgevingsvisie vast, met intrekking van de vorige regeling. In dat geval kan de periode waarvoor de omgevingsvisie is bedoeld, of het beoogde doel, in het opschrift van de omgevingsvisie tot uitdrukking gebracht worden. Voorbeelden daarvan zijn ‘Omgevingsvisie Lochem 2040 “Krachtig en in balans”’ en ‘Omgevingsvisie 2025-2040 Samen stad en dorp maken’.

Het programma is gericht op het realiseren van beleid en/of het treffen van maatregelen. Waar het programma over gaat moet in het opschrift van de regeling tot uitdrukking komen. Een voorbeeld is ‘Omgevingsprogramma gemeente Zoetermeer Gebied Entree’. Over het algemeen zal zo’n programma na enige tijd gerealiseerd zijn en komt er geen opvolger. Er zijn wettelijk verplichte programma’s die er, net als bv de omgevingsvisie, altijd moeten zijn en die na een aantal jaren geactualiseerd moeten worden, zoals het actieplan geluid en het waterbeheerprogramma. De actualisatie gebeurt doorgaans door de oude regeling in te trekken en te vervangen door een nieuwe regeling. Het is aan te bevelen om dan begin- en eindjaar van het programma in het opschrift op te nemen. Voorbeelden zijn ‘Actieplan Geluid 2024-2029’ en ‘Waterbeheerprogramma Rivierenland 2022-2027’.

Het opschrift van het besluit

Het (ontwerp)besluit gaat over de ontwerp- respectievelijk de vaststellingsfase in de procedure van het omgevingsdocument en/of over een specifiek onderwerp waarop het omgevingsdocument wordt gewijzigd. Om onderscheidend te zijn moet het opschrift van het (ontwerp)besluit zo concreet mogelijk de inhoud van het besluit weergeven. Het opnemen van het onderwerp van de wijziging in het opschrift van het besluit geeft een duidelijk beeld van die inhoud. In andere gevallen kan het wenselijk zijn om een jaartal in het opschrift op te nemen, denk aan een bevoegd gezag dat (half)jaarlijkse wijzigingsrondes hanteert waarin veel onderwerpen worden meegenomen. 

Het is wenselijk om in het opschrift van een ontwerpbesluit duidelijk te maken dat het een ontwerpbesluit betreft. Een voorbeeld zagen we eerder al: ‘Ontwerp wijzigingsbesluit geur- en spuitzonering Plakse Weide’. Het opschrift van een definitief besluit kan beginnen met ‘Vaststelling’, maar dat hoeft niet. Een voorbeeld van het opschrift van een definitief besluit is ‘Wijzigingsbesluit Omgevingsplan gemeente Amsterdam: Hospitaverhuur en inwoning’.

Aandachtspunten voor het wijzigen van opschrift en titels van een omgevingsdocument 

Soms zou je het opschrift, de officiële titel en/of de citeertitel van een besluit of regeling willen wijzigen. Bijvoorbeeld wanneer je per ongeluk het omgevingsdocument een verkeerde citeertitel hebt gegeven (zoals in dit voorbeeld). Is dat mogelijk? 

Opschrift en titels van het besluit

Nadat een besluit op officielebekendmakingen.nl gepubliceerd is, kan je er niets meer aan wijzigen: eenmaal gepubliceerd blijft gepubliceerd. Daarom kun je opschrift en titels van het besluit niet aanpassen. Het is mogelijk om het besluit te rectificeren, maar het oorspronkelijke besluit blijft altijd vindbaar zoals het gepubliceerd is. 

Opschrift en titels van de regeling

Het is mogelijk om opschrift en titels van de regeling te wijzigen. Dat zal alleen nodig zijn om een fout te herstellen, bij voorbeeld als je achteraf constateert dat je opschrift en titels heel onhandig hebt gekozen of per ongeluk in je software de citeertitel van het besluit hebt ingevuld op de plek van de citeertitel van de regeling. Wijzigen van opschrift en titels van de regeling kan alleen bij de aanlevering van een definitief besluit tot vaststelling of wijziging van de regeling. Voor het wijzigen van citeertitel en/of officiële titel moet je een volledige nieuwe set RegelingMetadata aanleveren. Deze set overschrijft alle voorheen aangeleverde RegelingMetadata (zie voor hoe dit werkt zie Kan ik de gegevens óver het besluit en de regeling wijzigen? | Wegwijzer TPOD). Wij raden aan om vooraf te oefenen in de pre-omgeving om zo fouten te voorkomen. Je kunt dan bekijken hoe het invullen van titels in jouw plansoftware werkt en wat het effect is op overheid.nl en in Regels op de kaart.