Het annoteren van onderdelen van een omgevingsdocument met de annotaties Activiteit, Gebiedsaanwijzing, Omgevingsnorm en Omgevingswaarde zorgt onder andere voor de weergave van de geannoteerde onderdelen op de kaart van een viewer. We krijgen bij de helpdesk vaak de vraag hoe de symbolisatie van annotaties wordt bepaald en hoe je de juiste waarde voor de symbolisatie kiest.
Hoe werkt de symbolisatie?
Iedere annotatie met Activiteit, Gebiedsaanwijzing, Omgevingsnorm of Omgevingswaarde heeft een pakketje gegevens. Eén van die gegevens is groep. Dit gegeven bepaalt de standaardsymbolisatie van de annotatie: de kleur, arcering, randstijl et cetera waarmee de locatie waar de geannoteerde tekst van toepassing is, op de kaart wordt weergegeven. De waarde voor het kenmerk groep kies je uit de betreffende waardelijst. Alle genoemde annotaties hebben een of meer waardelijst(en) voor groep. Zoals bijvoorbeeld de waardelijst Activiteitengroep voor de annotatie Activiteit en de waardelijst Omgevingsnormgroep voor de annotatie Omgevingsnorm. Het is verplicht een waarde uit deze lijsten te kiezen. De waarden uit de waardelijsten zijn in de plansoftware verwerkt.
Om de werking van de symbolisatie te illustreren is in onderstaande afbeeldingen het annoteren met een Gebiedsaanwijzing weergegeven. Dit principe kun je ook toepassen op de annotaties Activiteit, Omgevingsnorm en Omgevingswaarde. In de eerste afbeelding zie je dat de provincie een tekst koppelt aan een locatie en dat geheel annoteert met een Gebiedsaanwijzing, in dit geval van het type Natuur:
De tekst in de omgevingsverordening gaat over het Gelders natuurnetwerk. Het moet duidelijk zijn dat tekst en annotatie bij elkaar horen. De naam van de gebiedsaanwijzing moet dus (zoveel mogelijk) gelijk zijn aan de naam of omschrijving van het gebied in de tekst. Daarom heeft de provincie de Gebiedsaanwijzing de naam ‘Gelders Natuurnetwerk’ gegeven. De provincie kiest uit de waardelijst ‘Natuurgroep’, de waardelijst die hoort bij de Gebiedsaanwijzing van het type Natuur, de waarde ‘Natuurnetwerk Nederland’.
De tweede afbeelding laat met een vergelijkbaar voorbeeld zien hoe dit er in Regels op de kaart uitziet:
Deze provincie heeft een Gebiedsaanwijzing gemaakt met de naam 'Natuurnetwerk Nederland' (gele markering) en het type Natuur (blauwe markering). Welke waarde de provincie voor de groep heeft gekozen is niet zichtbaar in Regels op de kaart, maar de symbolisatie in de kaart wordt door de groep bepaald (groene markering). Ook deze provincie heeft de waarde 'Natuurnetwerk Nederland' gekozen. Als de provincie een andere waarde gekozen zou hebben, zou het gebied met een andere symbolisatie op de kaart worden weergegeven.
Hoe kies ik de juiste waarde?
Bij het aanmaken van annotaties kies je dus zelf de waarde voor groep uit de waardelijst. Je moet daarbij uit de waardelijst de waarde kiezen die inhoudelijk het beste weergeeft waar de tekst over gaat. Deze inhoudelijke keuze voor een bepaalde waarde leidt tot een bepaalde standaardsymbolisatie. Het is zeker niet de bedoeling dat je een waarde kiest vanwege de symbolisatie van die waarde. Een belangrijke reden hiervoor is dat kiezen voor de inhoudelijk best passende waarde ertoe leidt dat de verschillende bevoegde gezagen voor tekst over hetzelfde onderwerp dezelfde waarde voor groep gaan kiezen. Daardoor ontstaat harmonisatie tussen de verschillende bevoegde gezagen en vergelijkbaarheid tussen hun omgevingsdocumenten.
De keuze vanuit de inhoud, en de daarmee gepaard gaande harmonisatie, maakt ook andere vormen van gebruik van omgevingsdocumenten dan weergave in een viewer makkelijker: het DSO als open stelsel voor derden. Als iedere gemeente de regels over archeologie annoteert met de Gebiedsaanwijzing van het type Functie en de groep archeologie, kan een archeologisch adviesbureau eenvoudig in ieder omgevingsplan alle regels filteren die over archeologie gaan. Daarmee kan het doen van het juiste archeologisch onderzoek eenvoudiger zijn, wat leidt tot lagere kosten voor initiatiefnemers. Als iedere gemeente de regels over kabels respectievelijk leidingen annoteert met de Gebiedsaanwijzing van het type Beperkingengebied en de groep kabel dan wel leiding, kan de kabel- of leidingbeheerder in ieder omgevingsplan makkelijk controleren of zijn kabels of leidingen afdoende beschermd zijn tegen inbreuken. Ook kan de beheerder bij iedere omgevingsplanwijziging monitoren of de kabels en leidingen afdoende beschermd blijven.
Als ieder bevoegd gezag in het eigen omgevingsdocument individuele keuzes zou maken op basis van de gewenste symbolisatie, in plaats van geharmoniseerde keuzes op inhoudelijke gronden, kunnen dit soort doelen en resultaten nooit bereikt worden.