Hoe werkt het overgangsrecht voor inhoud en technische standaard bij de omgevingsvisie?

^{19 november 2025}

Omgevingsvisie verplicht

Het Rijk, iedere gemeente en iedere provincie moet een omgevingsvisie vaststellen, aldus artikel 3.1 Omgevingswet. Op grond van de Regeling standaarden publicaties Omgevingswet moet de omgevingsvisie zijn vormgegeven met de STOP/TPOD-standaard, overeenkomstig het TPOD omgevingsvisie.

Overgangsrecht

Voor dit onderwerp zijn drie overgangsrechtelijke bepalingen relevant:

• Op grond van artikel 4.9 eerste lid Invoeringswet Omgevingswet moeten gemeenten uiterlijk op 1 januari 2027 voldoen aan de verplichting om een omgevingsvisie vast te stellen. (Voor het Rijk en de provincies is er niet zo’n termijn en geldt deze verplichting al sinds de inwerkingtreding van de Omgevingswet).
• Een omgevingsvisie die voldoet aan de artikelen 3.2 en 3.3 van de Omgevingswet en voor of onmiddellijk na de inwerkingtreding van de Omgevingswet van kracht is geworden, geldt als een omgevingsvisie als bedoeld in artikel 3.1 van de Omgevingswet (artikel 4.10 Invoeringswet Omgevingswet). Dit geldt voor zowel de gemeentelijke, de provinciale als de nationale omgevingsvisie.
• De omgevingsvisie als bedoeld in artikel 3.1 Omgevingswet mag zijn vormgegeven met toepassing van IMRO, mits het ontwerpbesluit voor 1 januari 2025 ter inzage is gelegd (artikel 11.1 Besluit elektronische publicaties). 

Omzetten IMRO-omgevingsvisie naar STOP/TPOD?

Er geldt nu geen wettelijke verplichting om een omgevingsvisie die met IMRO is opgesteld, technisch om te zetten naar de STOP/TPOD-standaard of om die omgevingsvisie opnieuw vast te stellen met toepassing van STOP/TPOD. Wil het bevoegd gezag echter zo’n omgevingsvisie geheel of gedeeltelijk wijzigen, dan kan dat alleen met STOP/TPOD. Bij een gedeeltelijke wijziging van de omgevingsvisie moet het volledige resultaat, de omgevingsvisie met daarin verwerkt de wijzigingen, met STOP/TPOD gepubliceerd worden. Je publiceert dus niet alleen de gewijzigde onderdelen met STOP/TPOD.

Er geldt geen wettelijke verplichting tot omzetting. Het kan uiteraard wel wenselijk zijn om dat te doen. Zie daarvoor Voordelen omgevingsvisie omzetten in STOP/TPOD.

Voorbeelden van de uitwerking van het overgangsrecht

• Een gemeente heeft in 2019 een structuurvisie als bedoeld in artikel 2.1 Wet ruimtelijke ordening voor het hele grondgebied vastgesteld, met toepassing van de IMRO-planfiguur structuurvisie. Deze gemeente moet vóór 1 januari 2027 haar omgevingsvisie vaststellen. De gemeente wil in maart 2026 het ontwerp van de omgevingsvisie ter inzage leggen. Ze moet STOP/TPOD toepassen bij zowel het ontwerp als de definitieve versie.
• Een provincie heeft in 2022 haar omgevingsvisie vastgesteld met toepassing van de IMRO-planfiguur structuurvisie. De omgevingsvisie voldoet inhoudelijk aan de artikelen 3.2 en 3.3 van de Omgevingswet. Deze omgevingsvisie geldt als artikel-3.1-Ow-omgevingsvisie. De provincie kan de omgevingsvisie omzetten naar STOP/TPOD, maar dat is niet verplicht.
• Diezelfde provincie wil in 2026 de omgevingsvisie wijzigen voor zover het gaat om windmolens en zonne-energie. De provincie moet nu, bij ontwerp- en definitieve versie, de volledige omgevingsvisie met daarin verwerkt het nieuwe beleid met STOP/TPOD publiceren.
• Gemeente A heeft in december 2023 haar omgevingsvisie vastgesteld met toepassing van de IMRO-planfiguur structuurvisie. De omgevingsvisie voldoet inhoudelijk aan de artikelen 3.2 en 3.3 van de Omgevingswet. Deze omgevingsvisie geldt als artikel-3.1-Ow-omgevingsvisie. De gemeente is niet verplicht om voor 1 januari 2027 een nieuwe omgevingsvisie vast te stellen. De gemeente kan de omgevingsvisie omzetten naar STOP/TPOD, maar dat is niet verplicht.
• Gemeente B heeft in december 2024 een ontwerp-omgevingsvisie ter inzage gelegd met toepassing van de IMRO-planfiguur structuurvisie. In januari 2026 stelt de gemeenteraad de omgevingsvisie vast, eveneens met IMRO. Dit is een omgevingsvisie als bedoeld in artikel 3.1 Omgevingswet. De gemeente kan de omgevingsvisie omzetten naar STOP/TPOD, maar dat is niet verplicht. 
  NB: Gemeente B had er ook voor kunnen kiezen om de omgevingsvisie om te zetten en de definitieve versie ervan met STOP/TPOD te publiceren.