De werkplaats Geo-optimalisatie onderzoeken bevoegd gezagen met voorbeelden wat de Omgevingswet en het DSO van hen verwacht op het gebied van geometrie.
Zij doen dit aan de hand van de concept-handreiking Geo in praktijkcasussen, reflecteren op de resultaten van de Taskforce Geo-optimalisatie en toetsen de richtlijnen geo voor bevoegde gezagen over proces en inhoud over het gebruik van geometrieën in het stelsel voor de Omgevingswet. Het resultaat is de 'Werkwijze Geo en locaties in Omgevingsdocumenten'.
Wat hebben we geleerd en wat kunnen we anderen meegeven?
Juridische regels en gebieden in relatie beschouwen
Geometriekeuzes en optimalisatie bij bronhouder i.v.m. beheer en inhoudelijke afweging
Groeperen locaties (geometrieën) en naamgeving (incl. Noemer) in relatie tot STOP
Afweging bij gebruik groepen en multi-polygonen
Aandachtspunten bij normwaarden
Groepen benutten voor functionele verzameling locaties (geometrieën)
Wat was de aanleiding?
Ongeveer tegelijkertijd met het uitbrengen van de eerste handreiking Geo-optimalisatie werd ook de taskforce Geo-optimalisatie opgezet. De werkplaats Geo-optimalisatie startte om de handreiking te beproeven en tegelijkertijd ging de taskforce Geo-optimalisatie aan de gang met de aanleverproblemen in het Digitaal Stelsel Omgevingswet (DSO) in het najaar van 2021. Het tegelijkertijd uploaden van veel of grote geometriebestanden in het DSO leidde tot foutmeldingen.
De taskforce bestond uit een aantal specialisten van alle betrokken partijen, onder wie DSO-experts en softwareleveranciers. Zij gingen op zoek naar de oorzaak van de aanleverproblemen en mogelijke oplossingen. Daarnaast richtte de taskforce zich op het verder robuust maken van de hele keten: van aanlevering tot opvraging.
De grootte van bestanden bleek niet het probleem te zijn, de aantallen objecten zorgden wel voor laadproblemen. Er zijn veel verbeteringen doorgevoerd en proces en techniek zijn geanalyseerd. Bij het einde van de Taskforce Geo-optimalisatie (december 2021) zijn afspraken gemaakt over zaken in een aantal werkstromen die nog verdere aandacht nodig hebben in 2022. Het gaat dan om:
Werkstroom performance testen: testen wat er gebeurt in de keten bij het laden van meerdere, veel en/of grote plannen naast of na elkaar enerzijds en testen van de performance aan de opvraagkant (viewer/regels op de kaart) anderzijds.
Werkstroom grote hoeveelheden geo's: testen met individuele bevoegd gezagen die omgevingsdocumenten aanleveren die relatief erg groot zijn of grote hoeveelheden geometrieën bevatten; wat kunnen wij doen om deze alsnog door de keten te helpen waar in eerste instantie niet lukte.
Werkstroom kengetallen en werkafspraken: aan de ene kant leveren we een werkwijze geometrie op, waarin wordt aanbevolen hoe je vanuit oogpunt van beheer en uit oogpunt van je dienstverlening het best kunt omgaan met je geometrieën. Anderzijds geven we een aantal richtgetallen voor groottes van bestanden en geometrieën waar het stelsel daar grenzen voor gaat stellen in het kader van verwerkbaarheid en opvraagbaarheid. Deze technische getallen zijn geen onderdeel van de standaard, maar moeten gezien worden als een handleiding voor het stelsel.
Werkwijze Geo-optimalisatie in Omgevingsdocumenten
De leereffecten van de werkplaats Geo-optimalisatie staan beschreven in de ‘Werkwijze Geo-optimalisatie in Omgevingsdocumenten’. Een eerste versie is ondertussen (maart 2022) besproken in de werkplaats Geo-optimalisatie en met een aantal plansoftwareleveranciers. Komt de werkwijze overeen met de manier waarop processen zijn ingericht bij verschillende overheden? En met de manier waarop de plansoftware wordt ingericht? In april is de Werkwijze Geo en locaties in Omgevingsdocumenten gepubliceerd.
Het doel van de werkwijze is om handvatten te bieden en de standaarden aan te scherpen in de vorm van richtlijnen. De richtlijnen geven de meeste garantie dat de besluiten probleemloos door het stelsel (lokaal en landelijk) gaan en ondersteunen de gewenste functionaliteit. Ook wordt de werkwijze getoetst aan de hand van ervaringen met oefenplannen. Uiteindelijk geeft de handreiking een praktische leidraad bij de keuzes die overheden moeten maken bij het samenstellen van de geometrieën voor hun juridisch plan.
Samen met de VNG wordt ook een voorkeursrichting uitgesproken voor het gebruik van locatiegroepen. Uiteraard blijf het gebruik van multivlakken ook mogelijk in overeenstemming met de standaard. Daarbij is afgesproken met de VNG dat we nog nader gaan onderzoeken hoe de verschillende soorten normen uitwerken bij het tonen in de viewer en dat in de praktijk gaan beproeven.
Hiermee leveren we twee producten op: een werkwijze voor geo in standaarden met daarnaast een richtlijn over aantallen en grootte ten behoeve van het stelsel. Het is een herziening van de handreiking van het Kadaster aan de hand van de bevindingen in de werkplaats Geo-optimalisatie en getoetst in werkplaatsen met onder andere gemeentes en provincies.
Aanbevelingen
In de Werkwijze zijn aanbevelingen te vinden voor de toepassing van geo in standaarden:
Kijk naar juridische context:
Geometrietypen: regelingen vlak, tenzij...
Nauwkeurigheid:
Exacte begrenzing; kleinere afstanden tussen coördinaten, indicatief, grotere afstanden
Kopie uit bron of gegenereerde gebieden, nauwkeurigheid gelijk houden
Buffers of gegenereerde gebieden optimaliseren tot juridisch acceptabel
- Toepassingen: annoteren en groeperen richten op activiteiten in toepasbare regels.
Locaties en structuur:
Groeperen: multi-vlak, gebiedengroep, gebieden(groepen) onder OW-object (activiteit, gebiedsaanwijzing, norm)
Afwegingen voor keuze groeperen: dienstverleningen, muteren, beheer
Werkwijze voor:
Gebiedsaanwijzingen
Normwaarden aan locaties
Activiteiten verbinden aan locaties
Aanvullend op de werkwijze komen er richtlijnen over aantallen en grootte vanuit het stelsel voor:
De hoeveelheid locaties of geometrieën die er in een besluit mogen zitten;
De grootte van bestanden en de maximale grootte van één levering;
En welke alternatieve processen er zijn als niet aan de richtlijnen voldaan kan worden.
Ten slotte wordt de werkwijze opnieuw gepubliceerd en in de praktijk getest. De ontwikkelingen gaan snel en zijn van belang om het DSO goed werkbaar te laten draaien. Zowel aan de kant van aanlevering van omgevingsplannen of verordeningen, als voor de gebruiker van de vergunningchecker of Regels op de kaart.
De bevoegd gezagen die deelnemen aan deze werkplaats zijn de gemeenten Leiden, Amstelveen, Velsen, Bergen-op-Zoom, Eindhoven, de provincies Noord-Brabant en Utrecht, VNG, IPO, UvW, Geonovum, Kadaster.
Meer informatie:
- Werkwijze Geo en locaties in Omgevingsdocumenten
- Webinar en presentatie over gebruik van geometrieën voor locaties in omgevingsdocumenten (Inspiratiedag Implementatie Omgevingswet - 7 april 2022)